طاها مهاجر

اکنون پیش آمده از خود درباره‌ی ایمان پرسش کنید؟ اینکه ایمان از چه جایگاهی برخوردار است، به چه مواردی تعلق می‌گیرد و در کدام بخش روح انسان قرار دارد؟

ایمان و متعلقات آن

شاید برخی ایمان را به باور ترجمه کنند؛ اما ایمان فراتر از باور است. ایمان مفهومی دینی و الهی است که بنا به گفته‌ی قرآن حتی در جایگاهی بالاتر از اسلام قرار دارد. در سوره‌ی مبارکه‌ی حجرات آیه‌ی 49 آمده است:

عرب‌های بادیه نشین گفتند: «ایمان آورده‌ایم» 

بگو: «شما ایمان نیاورده‌اید، ولی بگویید اسلام آورده‌ایم، امّا هنوز ایمان وارد قلب شما نشده است! و اگر از خدا و رسولش اطاعت کنید، چیزی از پاداش کارهای شما را فروگذار نمی‌کند، خداوند، آمرزنده مهربان است.» 

بنابراین نمی‌توانیم کسی که تنها اسلام آورده است را مؤمن بنامیم؛ زیرا ایمان مرتبه‌ای بالاتر و فراتر از اسلام است.

 جایگاه ایمان در نقشه‌ی وجود انسان، همانطور که در آیه‌ی بالا نیز اشاره شد، قلب انسان است. قلب انسان جایگاه کفر و ایمان است بدین صورت که قلب مؤمن سراسر ایمان است و در مقابل قلب کافر را کفر فراگرفته است.

البته از دیگر مسائل مهم در ایمان، مبحث «متَعَلَّقات ایمان» که متأسفانه به آنها توجه کمتری شده است.  با این توصیف ایمان و کفر به چه مواردی تعلق می‌گیرد؟ به بیان ساده‌تر انسان‌ها باید به چه مواردی ایمان یا کفر داشته باشند که مؤمن یا کافر خوانده شوند؟

بر اساس نص قرآن کریم ایمان و کفر به 7 مُتَعَلَق ایمان و کفر تعلق می‌گیرد. این هفت متعلق عبارت‌اند از:

1. خدا 

2. غیب

3. ملائکه

4. انبیاء 

5. کتاب 

6. آخرت 

7. آیات‌الهی

 هر کس به این هفت متعلق، ایمان داشته باشد، مؤمن است و در وادی حق و نور قرار دارد و در مقابل هر کس به این هفت متعلق کفر بورزد، کافر است و در وادی باطل و ظلمات قرار خواهد داشت.

متعلقات ایمان در آیات قرآن کریم

نمونه‌ی آیات مرتبط با هفت متعلق ایمان:

 1. ایمان به خدا (الله)

وَ مَنْ یؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ یعْمَلْ صَالِحاً یدْخِلْهُ جَنَّات تَجْرِی مِنْ تحت‌ها الأنْهَارُ…؛ [سوره‌ی طلاق، آیه 11]

و هر که به خدا ایمان آورد و کار شایسته کند، او را به بهشت‌هایی در آرد که از زیر آن‌ها جوی‌ها روان است.

2. ایمان به غیب

الَّذِینَ یؤْمِنُونَ بِالْغَیبِ [سوره‌ی بقره، آیه 3]

(پرهیزکاران) کسانی هستند که به غیب (آنچه از حس پوشیده و نهان است) ایمان می‌آورند.

3. ایمان به ملائکه

لَیسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَکمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ لکنَّ الْبِرَّ مَنْ ءَامَنَ بِاللَّهِ وَ الْیوْمِ الآخِرِ وَ الْمِلاَئِکهِ وَ الْکتَابِ وَ

النَّبِیین؛ [سوره‌ی بقره، آیه 177]

نیکی (تنها) آن نیست که (به هنگام نماز) روی خود را به سوی مشرق و (یا) مغرب کنید، بلکه نیکی (و نیکوکار) کسی است که به خدا و روز رستاخیز و فرشتگان و کتاب و پیامبران ایمان آورده باشد.

4. ایمان به کتب الهی

4. آ: ایمان به آن‌چه نازل شده

وَالَّذِینَ یؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیک وَ مَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِک وَ بِالاخِرَهِ هُمْ یوقِنُونَ؛ [سوره‌ی بقره، آیه 4]

و (پرهیزکاران) آنان که به آنچه بر تو نازل شده و آنچه پیش از تو فرو فرستاده شده ایمان می‌آورند و به جهان واپسین بی‌گمان باور دارند.

4. ب: ایمان به کتاب

وَقُلْ آمَنتُ بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ مِن کتَابٍ؛ [سوره‌ی شوری، آیه 15]

و بگو: به هر کتابی که از سوی خدا نازل شده ایمان آورده‌ام.

4. پ: ایمان به کلمات

فَآمِنُواْ بِاللّهِ وَرَسُولِهِ النَّبِی الأُمِّی الَّذِی یؤْمِنُ بِاللّهِ وَکلِمَاتِهِ وَاتَّبِعُوهُ لَعَلَّکمْ تَهْتَدُونَ؛ [سوره‌ی اعراف، آیه 158]

پس ایمان بیاورید به خدا و فرستاده‌اش، آن پیامبر درس نخوانده‌ای که ایمان به خدا و کلماتش دارد و از او پیروی کنید تا هدایت یابید.

5. ایمان به انبیاء

وَالَّذِینَ آمَنُواْ بِاللّهِ وَرُسُلِهِ وَلَمْ یفَرِّقُواْ بَینَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ أُوْلَئِک سَوْفَ یؤْتِیهِمْ أُجُورَهُمْ وَکانَ اللّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا)؛ [سوره‌ی نساء، آیه 152]

و کسانی که به خدا وپیامبرانش ایمان آورده و میان هیچ کدام از آنان فرق نمی‌گذارند به زودی [خدا] پاداش آنان را عطا می‌کند و خدا آمرزنده مهربان است.

6. ایمان به آیت‌ها

وَالَّذِینَ هُم بِآیاتِ رَبِّهِمْ یؤْمِنُونَ [سوره‌ی مؤمنون، آیه 58]

و آنان که به نشانه‌های پروردگارشان ایمان می‌آورند.

7. ایمان به آخرت

وَالَّذِینَ یؤْمِنُونَ بِالآخِرَهِ یؤْمِنُونَ بِهِ وَهُمْ عَلَی صَلاَتِهِمْ یحَافِظُونَ؛ [سوره‌ی انعام، آیه 92]

و کسانی که به آخرت ایمان می‌آورند به آن [قرآن نیز] ایمان می‌آورند و آنان بر نمازهای خود مراقبت می‌کنند.