طاها مهاجر

امام زین‌العابدین ^(ع) در حدیثی جامعه را در شش طبقه و گروه مردمی تحلیل می‌فرمایند که بر اساس این روایت شریف، می‌توان مشاغل و مشی‌ها و رفتارهای مختلف مردم را مورد ارزیابی قرارداد.

حضرت در این روایت مردم را به شش طبقه شیر، گرگ، سگ، روباه، خوک و بره تشبیه فرموده و خصلت‌های دسته‌های متفاوت مردم را نسبت به ویژگی‌ها و خصوصیات این شش حیوان می‌سنجند که قابل انطباق کامل بوده و با نگاه تطبیقی، تخلف پذیر نیست و مصادیق آن امروزه نیز در سطوح مختلف جوامع امروزی قابل‌رؤیت و ملموس است.

برای مطالعه‌ی مصادیق امروزی جامعه‌شناسی امام سجاد علیه‌السلام در سطوح مختلف به سایت باشگاه استراتژیست‌های جوان مراجعه فرمائید.

متن و شرح روایت

حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْرُورٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ بُطَّةَ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیُّ عَنْ أَبِیهِ یَرْفَعُهُ إِلَى زُرَارَةَ بْنِ أَوْفَى‏ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع فَقَالَ یَا زُرَارَةُ النَّاسُ فِی زَمَانِنَا عَلَى سِتِّ طَبَقَاتٍ أَسَدٍ وَ ذِئْبٍ وَ ثَعْلَبٍ وَ کَلْبٍ وَ خِنْزِیرٍ وَ شَاةٍ فَأَمَّا الْأَسَدُ فَمُلُوکُ الدُّنْیَا یُحِبُّ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ أَنْ یَغْلِبَ وَ لَا یُغْلَبَ وَ أَمَّا الذِّئْبُ فَتُجَّارُکُمْ یَذُمُّونَ إِذَا اشْتَرَوْا وَ یَمْدَحُونَ إِذَا بَاعُوا وَ أَمَّا الثَّعْلَبُ فَهَؤُلَاءِ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ بِأَدْیَانِهِمْ وَ لَا یَکُونُ فِی قُلُوبِهِمْ مَا یَصِفُونَ بِأَلْسِنَتِهِمْ وَ أَمَّا الْکَلْبُ یَهِرُّ عَلَى‏ النَّاسِ‏ بِلِسَانِهِ‏ وَ یُکْرِمُهُ‏ النَّاسُ مِنْ شَرِّ لِسَانِهِ وَ أَمَّا الْخِنْزِیرُ فَهَؤُلَاءِ الْمُخَنَّثُونَ وَ أَشْبَاهُهُمْ لَا یُدْعَوْنَ إِلَى فَاحِشَةٍ إِلَّا أَجَابُوا وَ أَمَّا الشَّاةُ فَالْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ تُجَزُّ شُعُورُهُمْ وَ یُؤْکَلُ لُحُومُهُمْ وَ یُکْسَرُ عَظْمُهُمْ فَکَیْفَ تَصْنَعُ الشَّاةُ بَیْنَ أَسَدٍ وَ ذِئْبٍ وَ ثَعْلَبٍ وَ کَلْبٍ وَ خِنْزِیرٍ.

مردم در زمان ما شش طبقه‌اند: شیر، گرگ، روباه، سگ، خوک و گوسفند؛

1. شیر، شاهان دنیا هستند که هر یک از آنان دوست دارد چیره و برنده باشد نه بازنده و مغلوب؛

2. گرگ، تاجران شما هستند که وقتی می‌خرند بد می‌گویند و مذمت می‌کنند، و وقتی می‌فروشند مدح و تعریف می‌کنند؛

3. روباه، آن کسانی هستند که از دین خود ارتزاق می‌کنند، اما آن‌چه به زبان می‌گویند، در باطن خود ندارند؛

4. سگ، با زبانش بر مردم حمله می‌برد و مردم از شرّ زبانش به او احترام می‌گذارند؛

5. خوک، آن خنثی‌ها، بی‌غیرت‌ها و شبیه آن‌ها هستند که به هر فسادی فراخوانده نمی‌شوند مگر آن‌که می‌پذیرند؛

6. و اما گوسفند، مؤمنانی هستند که پشمشان چیده می‌شود، گوشتشان را می‌خورند و استخوان‌هایشان را می‌شکنند، و گوسفند بین شیر و گرگ و سگ و خوک چه می‌کند؟

• منبع: الخصال، ترجمه مدرس گیلانی، ج1، ص2 / بحارالانوار، ج64، ص226.